Woon of werk je vlakbij een antenne-installatie? Dan vraag je je wellicht af of dit problemen oplevert voor je gezondheid.
In de volksmond wordt over straling gesproken als het over radiogolven ofwel elektromagnetische velden gaat. Mobiele telefoons functioneren met behulp van elektromagnetische velden, net als de afstandsbediening, de babyfoon, televisie of radio.
Ook in de natuur zijn elektromagnetische velden: de aarde zelf, bliksem of de ultraviolette straling van de zon. Deze uv-straling van de zon heeft veel energie in zich. Dit merk je als je er in gaat zitten: je wordt warm en je huid wordt bruin. Dat is niet ongevaarlijk: als je te lang en te vaak in een felle zon gaat zitten, verbrandt je huid en kun je zelfs huidkanker krijgen. Om dat te voorkomen, smeer je je in met beschermende zonnemelk, zodat de uv-straling voor een tijdje geblokkeerd wordt.
Maar dat betekent niet dat alle soorten elektromagnetische velden gevaarlijk zijn. Ze zijn onder te verdelen in twee soorten: ioniserende en niet-ioniserende elektromagnetische velden. De ioniserende elektromagnetische velden worden ook wel straling genoemd.
Onopvallend
Antennes worden het liefst hoog geplaatst, zodat ze een optimaal bereik hebben. Daarom zie je ze vaak op hoge gebouwen. Het liefst laten we antennes zo min mogelijk opvallen. Daarom plaatsen de netwerkoperators de antennes zoveel mogelijk uit het zicht en – waar dat kan –in of op bestaande bouwwerken. Als er geen andere optie is, bouwen ze een vrijstaande mast.
Ongeveer 80% van de antennes van mobiele netwerken staat op bestaande bouwwerken en 20% op vrijstaande masten. Je ziet de vrijstaande masten vooral langs de snelweg, waar wel dekking nodig is, maar weinig bebouwing is. Daarnaast proberen operators het aantal opstelpunten te beperken door antennemasten te delen.
Eisen van de gemeente
Of een antenne nu met of zonder vergunning geplaatst wordt, een gemeente kan bepaalde eisen stellen. Zo moeten antennes op een bepaalde afstand van de dakrand blijven. Ook is in het Antenneconvenant afgesproken dat de gemeente kan bepalen dat de kleuren van de techniekkast, de bekabeling en de gevelantennes aangepast moeten worden aan de directe omgeving. Een bouwvergunning is verplicht voor antennes hoger dan vijf meter en antennes op monumenten of binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht. In zo'n geval zijn welstandscriteria van toepassing.
Ioniserende elektromagnetische velden bevatten heel veel energie en hebben een zeer hoge frequentie. Hierdoor kunnen ze moleculen te beschadigen door deeltjes uit een molecuul te stoten en te vervangen door elektrisch geladen deeltjes. Dit heet ioniseren. Het gevolg? Er treden chemische veranderingen op in bestraalde moleculen. Daarom is deze straling gevaarlijk voor organismen. Voorbeelden hiervan zijn gammastralen en röntgenstralen.
Elektromagnetische velden van antennes voor mobiele communicatie (umts en gsm) vallen onder de niet-ioniserende velden. Ze bevatten maar weinig energie en hebben een lage frequentie. Ze kunnen lichaam alleen een beetje opwarmen als je er recht voor gaat staan, binnen gemiddeld anderhalve meter. Ga je op grotere afstand van de antenne staan, dan is de veldsterkte zo zwak dat het je niet warm kan maken. Daarom zijn er blootstellingslimieten en regels, waarin staat dat antennes zó moeten zijn opgesteld dat je niet te dicht in de buurt kunt komen.
Blootstellingslimieten
De Nederlandse mobiele operators hanteren al sinds jaar en dag de internationaal opgestelde blootstellingslimieten voor elektromagnetische velden.
Het Agentschap Telecom houdt hier toezicht op en publiceert jaarlijks de meetresultaten. Hieruit blijkt dat in de praktijk de operators (ver) onder de blootstellingslimieten voor elektromagnetische velden blijven. Deze internationale blootstellingslimieten zijn het resultaat van uitgebreid wetenschappelijk onderzoek over een periode van tientallen jaren en zijn van toepassing op alle radio- technologieën die gebruik maken van spectrum tot 300 GHz. Zij gelden dus nu voor de huidige 2G, 3G en 4G netwerken en toestellen en straks ook voor 5G. Wat dat betreft verandert er niets. Met de aanstaande uitrol van 5G in het vooruitzicht hebben operators opnieuw afspraken gemaakt ten aanzien van small cells die mogelijk voor 5G gebruikt gaan worden. Dit om te waarborgen dat operators ook met uitrol van 5G in het vooruitzicht, altijd binnen de Europese limieten blijven.
Gezondheidsrisico’s mobiele communicatie
De resultaten uit internationale (langdurige) wetenschappelijke onderzoeken tonen overigens aan dat er tot op heden geen enkele relatie gelegd kan worden tussen elektromagnetische velden veroorzaakt door mobiele communicatie en het optreden van gezondheidseffecten
Natuurlijk blijft het belangrijk om in de gaten te houden of de hoeveelheid straling binnen de blootstellingslimieten blijft. Het Agentschap Telecom doet steekproeven om alle elektromagnetische velden in het radiofrequente gebied te meten. Daarbij worden alle elektromagnetische velden van bijvoorbeeld radio, televisie, draadloos internet, mobiele telefonie en draadloze huistelefoon (DECT) in de lucht meegenomen.
De gemiddelde sterkte van het elektromagnetische veld is in de afgelopen jaren min of meer gelijk gebleven. Dat komt dat waarschijnlijk door de toename van het aantal antennes in Nederland. Als er namelijk meer antennes komen, hoeft een enkele antenne niet zo hard te werken om hetzelfde gebied te bedienen: er is dus minder zendvermogen per antenne nodig.
Meer informatie over gezondheidseffecten van antennes, blootstellingslimieten en meetmethoden vind je op de site van het Antennebureau.
